TANZİMAT I. DÖNEM ŞAİRLERİ


TANZİMAT I. DÖNEM ŞAİRLERİ

İBRAHİM ŞİNASİ

  1. Fransızcadan yaptığı ilk şiir çevirilerini ''Manzume-i Tercüme'' adıyla yayımladı.
  2. Agah Efendi ile birlikte ''Tercüman-ı Ahval (ilk özel gazete 1860)'ı'' daha sonra da tek başına ''Tasvir-i Efkar'' gazetesini çıkardı.
  3. ''Müntahabat-ı Eş'ar'' adlı kitapta şiirlerini topladı. Şiirlerini konuşma dili yalınlığıyla yazmaya çalışmış; hak, hukuk, adalet, medeniyet, kanun gibi konuları ele alarak şiire yepyeni bir içerik kazandırmıştır.
  4. La Fontaine tarzında ilk fabl örnekerini yazmıştır.
  5. Tek perdelik bir töre komedyası olan ''Şair Evlenmasi'' adlı Batılı anlamda ilk tiyatro eserini yazmıştır.
  6. Noktalama işaretleri ilk olarak ''Şair Evlenmesi''nde kullanılmıştır.
  7. Klasizm akımının etkisindedir. Diva nesrinin uzun cümlesi Şinasi'de kısalmış; mazmun ve söz sanatlarının yerini düşünce almıştır.
  8. Çıkardığı gazetlerdeki yazılarıyla makale türünün ilk örneklerini vermiştir.
  9. ''Durub-ı Emsal-i Osmaniye:'' de atasözlerini derleyerek, atasözleri üzerine ilk çalışmayı yaptı.
NAMIK KEMAL

  1. ''Sanat toplum içindir'' anlayışını savunmuştur. Romantizm akımından etkilenmiştir.
  2. Eserlerinde vatan, millet sevgisi; hak, hukuk, özgürlük, meşrutiyet, adalet, ahlak, aile konularını ele almıştır.
  3. Şiirde coşkulu bir hitabet havası, içten ve cesur bir ses duyulur. Heceyle birkaç şiir yazmıştır. Aruzu kullanmıştır.
  4. Hürriyet Kasidesi, Vavetla, Hilal-i Osmani en ünlü şiirleri dir.
  5. Tiyatroyu halkın eğitilmes amacıyla yazmıştır. Bu nedenle tiyatro eserlerinde halk diline çok yaklaşmıştır.
  6. ''İntibah'' adlı romanı ilk edebi romanımızdır. ''Cezmi'' romanı ise edebiyatımızın ilk tarihi romanıdır.
  7. Eski edebiyatı en çok eleştiren sanatçı olmuştur. Bu konuda yazdığı yazılar eleştiri türünün ilk örenkleri olmuştur.
    ESERLERİ:
    Tiyatro : Vatan Yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Gülnihal, Celalettin Harzemşah, Karabela
    Tarih : Osmanlı Tarihi, Evrak-ı Perişan, Büyük İslam Tarihi
    Eleştiri : Tahrib-i Harabat, Takip, Celal Mukaddiimesi
    Gazeteler : Tasvir-i Efkar ( Şinasi'den sonra ), Hürriyet ( Ziya Paşa ile birlikte ), İbret

ZİYA PAŞA

  1. Şiirleri biçim ve teknik açıdan olduğu kadar hayalleri ve duyuş tarzı bakımından da Divan şiirine bağlıdır.
  2. Şiirleri ölümünden sonra ''Eşar-ı Ziya'' adı altında toplanmıştır. En tanınan şiirleri ''Terciibent ve Terkibibent'' tir.
  3. Yenilikçi yönü daha çok düz yazılarında görülür.
  4. En önemli yazısı ''Şiir ve İnşa'' adlı makalesidir. Bu makalede bizim asıl edebiyatımızın Divan edebiyatı değil Halk edebiyatı olması gerektiğini savunmuştur.
  5. Eski ve yeni arasında çelişkiler içerisindedir. Şiir ve inşada savunduğu Halk edebiyatını ''Harabat'' adlı Divan edebiyatı antolojisinde yerin dibine sokmuştur. Divan edebiyatını övmüştür. Buna karşılık Namık kemal onu eleştimiş ve Tahrib-i Harabat ile Takip'i yazmıştır.
  6. Sadrazam Ali paşa'yı alaylı bir biçimde eleştirdiği ''Zafername '' Tanzimat dönemini en başarılı hiciv eseridir.
    ESERLERİ:
    Defter-i Amal (Çocukluk Anıları), Rüya , Veraset mektupları (Siyasi Eleştiri), Endülüs Tarihi (Çeviri), Engizisyon Tarihi (Çeviri)

AHMET MİTHAT EFENDİ

  1. Halk için romancılık çığrını açmıştır.İki yüze yakın roman ve hikaye yazmıştır.
  2. Meddah tarzını andıran teknik ve üslüpla yazdığı eserlerinde sanat kaypısı olmadığı için roman tekniği son derece kusurludur.
  3. Olayın akışını eserek ansiklopedik bilgiler vermek, anlatım tekniğinin en belirgin özelliklerindendir.
  4. “Devir”, “Bedir”, “İttihad” ve “Tercüman-ı Hakikat” gazeteleriyle “Dağarcık”, “Kırkaramiler” adlı dergileri çıkarmıştır.
  5. Şiir dışında hemen hemen her türde eser vermiştir. Kırk bir romanının birinde farklı konuları işleyerek edebiyatımıza konu bolluğu getirmiştir.
  6. Dilde sadeleşme düşüncesini Şinasi ile birlikte en iyi uygulayan yazardır.
  7. Eserlerinin çoğunda romantizm akımının etkiside kalmış; ancak bazı eserlerini realizm ve natüralizm ilkeleri doğrultusunda yazmaya çalışmıştır.
    ESERLERİ:
    Hikayeleri : Kısadan hisse, Letaif-i Rivayet (İlk hikaye örnekleri)
    Romanları : Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Dünyaya İkinci Geliş, Felatun Bey ve Rakım Efendi, Paris'te bir Türk, Henüz On Yedi Yaşında, Jön Türk, Yeniçeriler
    Tezi : Avrupa'da Bir Cevelan
    Tiyatro : Çengi, Çerkez Özdenler, Açık Baş, Siyavuş
AHMET VEFİK

  1. Tiyatro yazarı, çevirmen, dilci, tarihci, devlet ve siyaset adamı kişiliğiyle Tanzimat döneminin önde gelen kişilerindendir.
  2. Edebiyat dünyasında Moliere'den yaptığı çeviri ve adaptasyonlarla tanınır.Tiyatroya düşkünlüğü yüzünden tuhaf bir adam olarak tanınmıştır.
  3. Türk dili ve tarihi alanında yaptığı çalışmalarla Türkçülük akımına öncülük etmiştir. Ebulgazi Bahadır Han'dan çevirdiği Secere-i Türki ve Lehçe-i Osmani bu çalışmaların en önemlilerindendir.

ESERLERİ:
Çeviri : Kocalar Mektebi, Kadınlar Mektebi, Adamcıl, Savrul, Tartüf
Adaptasyon : Zor Nikah, Zoraki Tabip, Tabib-i Aşk, Dekbazlık
Sözlük : Müntehabat-ı Durub-ı Emsal

DİREKTÖR ALİ BEY

  1. Türk Tiyatrosunun kurulmasında büyük emeği vardır. Yazdığı oyunlar Gedikpaşa Tiyatrosunda Güllü Agap ve arkadaşlarınca sahnelenmiş, bu arada Ermeni oyunculara Türkçe diksiyon dersleri vermiştir.
  2. Komedi türündeki bazı oyunları Moliere'den uyarlamadır.
  3. Teodar Kasap'ın çıkardığı Türkçedeki ilk mizah dergisi olan “Diojen” deki yazıları, Tanzimat döneminde mizah türünün önemli denemelerinden sayılır. “Lehçetü'I-Hakayık” adlı mizahi sözlüğü ise “Seyyareler” (Gezegenler) adlı eseri de zarif espirileriyle başarılı bir eser olarak değerlendirilmiştir.
    ESERLERİ:
    Tiyatro : Ayyar Hamza, Geveze Berber, Kokona
    Gezi : Seyahat Jurnali


TANZİMAT İKİNCİ DÖNEM ŞAİRLERİ

RECAİZADE MAHMUT EKREM
  1. Şiir, roman, hikaye, tiyatro eleştiri türlerinde verdiği eserlerin yanı sıra bir edebiyay kuramcısı (teorisyen) olarak da yeniliklere öncülük etmiştir. Edebiyatımızın Batılılaşmasında rolü büyüktür.
  2. Eskiyi savunan Muallim Naci ile girdiği tartışma servet-i Fünun edebiyatının zeminini oluşturmuştur.
  3. Namık Kemal'in Fransaya kaçması üzerine Tasvir-i efkar gzetesinin yönetimini üstlenmiştir.
  4. “Name-i Seher”, “Yadigar-ı şehap”, “Zemzeme I,II,III”, “Nejat Ekrem” adlı şiir kitaplarında kadın, aşk ve doğa temalarını ele almış; hayal kırıklıkları ayattan bıkkınlık melankoli vb. Duygulara ölüm teması da eklenmiş aşırı bir duygusallık bütün şiirlerine egemen olur.
  5. Edebiyatımızd ilk realist roman sayılan “Araba Sevdası” adlı eserinde Bihruz Bey adlı mirasyedi gencin hayatı etrafında yanlış Batılılaşmasını işlemiştir.
  6. “Muhsin Bey” ve “Şemsa” adlı iki hikayesi romantizm etkisinde yazılmış teknik bakımdan zayıf eserlerdir.
  7. “Afife Anjelik” edebiyatımızda ilk romantik dram kabul edilir. “Atala” Chateaubriand'ın tiyatroya uyarlanmış halidir. “Vuslat” Sahne dili bakımından tiyatromuzda bir aşamadır. “Çok Bilen Çok Yanılır” başarılı bir komedidir.
  8. Eleştiri ve inceleme alanında yazdığı en önemli eseri “Talim-i Edebiyat” (Edebiyat Öğretmeni) adlı edebi bilgiler kitabıdır.
  9. “Kudemadan Birkaç Şair” eserinde Fuzuli, Baki, Nef'i, Nabi, Nedim gibi bazı eski şairlerin biyografilerini bir araya getirmiştir.

SAMİ PAŞAZADE SEZAİ
  1. Romantizmden realizme geçişte bir köprü rolü oynayan romanı “Sergüzeşt” en tanınmış eseridir. Esaret temasının işlendiği bu romanda Dilber adındaki bir esir kızın acıklı yaşamı yer yer realist çizgilerle anlatılır. Ancak eserde romantizm daha ağır basar.
  2. “Küçük Şeyler” edebiyatımızın Batılı teknikle yazılan ilk hikayeleri sayılır.
  3. Diğer eserleri söyleşi, anı, gezi, yazılarını topladığı “Rümuzü'l Edep” ve “İclal” dir.

ABDÜLHAK HAMİT TARHAN

  1. Türk Edebiyatına getirdiği yeniliklerle döneminde eski-yeni artışmasının odak noktası olmuştur. Yayınlan kırka yakın eserinin 21'i tiyatro türünde, geri kalanı ise şiirdir.
  2. Şiirinde en çok aşk, doğa, ölüm temalarına yer vermiş; lirik, felsefi şiirler yazmıştır.
  3. Gözleme dayanmayan bir kır ve köy hayatının övgüsü olan “Sahra” pastoral şiirin edebiyatımızdaki ilk örneği sayılır.
  4. Eşinin ölümü üzerine yazdığı mersiye niteliğindeki “Makber” adlı şiiri, Türk şiirinde metafiziğin ve serbest düşünmenin başlangıcı sayılır.
  5. Tiyatro eserlerini oynanmak için değil okunmak için yazmıştır. Bu yüzden sahne dili ve tekniğine kayıtsız kalmıştır.
  6. Tiyatrolarında karekter tahliline önem vermiş; bireyin çeşitli tutkularını ele almıştır.
  7. Shokespeare, V.Hugo gibi yazarlardan etkilenmiştir. Bütün eserlerinde romantik bir anlayış görülür.
ESERLERİ:
Şiir : Makber, Sahra, Belde ve Divaneliklerim, Ölü, Hacle, Garam Volidem, Taflar
Geçidi.
Nesirle Yazdığı Tiyatro Eserleri: Finten, Tarık, Duhter-i Hindu, Zeynep, Macera-yı Aşk, Sabru Sebat, İçli Kız.
Heceyle Yazdığı Tiyatro Eserleri: Nesteren, Liberle.
Aruzla Yazdığı Tiyatro Eserleri : Nazife, Tezer, Eşber, İlhan, Turhan, Hakan.

ŞEMSETTİN SAMİ
  1. Edebiyatımızda ilk yerli roman sayılan “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” ın yazarı olarak tanınır. 1872'de yazılan bu roman türünün ilk örneği olmanın ötesinde edebiyat değeri taşımaz.
  2. Sanatçı kişiliğinden çok Türk dili alanındaki çalışmalırıyla, sözlük ve ansiklopedileriyle, çevirileriyle önemlidir.
  3. Göktürk Yazıtları'nı ve Kutadgu Bilig'i Türkiye Türkçesine çeviren ilk kişidir.
  4. Sefiller, Robinson çeviririleriyle roman türünün ünlü örneklerini tanıtmıştır.

NABİZADE NAZIM

  1. Edebiyatımızda konusu köy yaşamından alan ilk eser olan “Kara Bibik” kimilerine göre uzun hikaye, kimilerine göre roman sayılır. Eser realist bir anlayışın ürünüdür.
  2. Diğer önemli eseri natüralist çizgiler taşıyan “Zehra” adlı romanıdır. Bu eserinde psikolojik roman türünü denemiş, ancak entrika öğesine ağırlık vermesi başarısını gölgelemiştir.
    ESERLERİ: Yadigarlarım (hikaye)
MUALLİM NACİ

  1. Türk edebiyatının kökten değil, kısmi bir şekilde yenileştirmesini savunduğu için eski edebiyat taraftarları olarak tanınmış, Recaizade ile bu konuda hep çatışmış.
  2. Eski şiirin temsilcisi olarak ünlenmesine rağmen sade ve sağlam bir Türkçeyle yazdığı şiirler, Batılı şiir tarzının başarılı örneklerindendir.
  3. Eski-Yeni tartışmasında Recaizade'ye verdiği cevapları “Demdeme” başlığıyla yayınlamıştır.
  4. Asıl adı Ömer'dir. Çocukluk anılarını “Ömer'in Çocukluğu” adlı altında toplamıştır.

ESERLERİ:
Ateşpare, Şerare, Füruzan(Şiir), Demdeme, Yazmış Bulundum, Istılah-ı Edebiyye(Edebiyat terimleri sözlüğü), Lugat-ı Naci (Sözlük), Ömer'in Çocukluğu (Anı)




Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Şinasi'nin "Münacaat" şiirinin beyitleri ve açıklamaları

MÜNACAT ŞİİRİNİN ÇEVİRİSİ

DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN DESTANINDAKİ MOTİFLER